Composteren: de ultieme gids over compost maken!

Zelf composteren is weer terug van weggeweest en wordt weer steeds populairder. In deze gids helpen je graag op weg bij het leren composteren. Zo vertellen we je welke soorten van compost maken er zijn en hoe het composteren proces werkt. Maar ook bijvoorbeeld welke afval je wel of niet mag gebruiken om compost te maken.

Wat is composteren? De basis uitgelegd

Composteren is een manier om keuken- en tuinafval om te zetten in een rijke, donkere en kruimelige stof die bekend staat als compost. Dit is een natuurlijk proces waarbij het organisch materiaal wordt afgebroken door micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels, die het omzetten in compost.

Door compost te maken, kun je niet alleen de hoeveelheid afval die naar de stortplaats gaat verminderen, maar ook de bodem van je tuin voeden en verbeteren. Compost bevat essentiële voedingsstoffen en micro-organismen die planten nodig hebben om te groeien en te gedijen. Het kan ook de structuur van de bodem verbeteren, waardoor het water beter vasthoudt en beter doorlaatbaar wordt voor de wortels van planten.

Waarom zelf compost maken?

Zelf compost maken heeft twee grote voordelen. Ten eerste ga je afval dat je maakt hergebruiken, waardoor je eigen footprint minder wordt. Een tweede voordeel is dat je het kunt gebruiken om je tuin te bemesten.

Het eerste voordeel dus van zelf composteren is dat je ermee de hoeveelheid afval die naar de stortplaats verminderd. Hierdoor wordt het milieu minder belast en verklein je je eigen footprint.

Het tweede voordeel is dus dat compost gebruikt kan worden om de bodem te verbeteren en planten te voeden. Compost bevat voedingsstoffen en micro organismen die de groei van planten stimuleren en de bodemstructuur verbeteren.

Waarom is compost goed voor je tuin?

Rijpe compost bevat essentiële voedingsstoffen en andere micro organismen die planten nodig hebben om te groeien en te gedijen. Het zorgt er voor dat de bodem rijker is aan voedingsstoffen en het verrijkt ook het bodemleven voor diertjes zoals wormen en pissebedden.

Het kan ook de structuur van de bodem verbeteren, waardoor het water beter vasthoudt en beter doorlaatbaar wordt voor de wortels van planten. Bovendien kan het gebruik van compost de behoefte aan kunstmest en bestrijdingsmiddelen verminderen, omdat het de bodem vruchtbaarder maakt en de natuurlijke afweermechanismen van planten versterkt.

Het composteringsproces uitgelegd

Het composteringsproces is een natuurlijk proces waarbij micro organismen, zoals bacteriën, schimmels en wormen, organisch materiaal afbreken tot een vruchtbare grondverbeteraar die bekend staat als compost. Dit proces verloopt in verschillende fasen:

De voorbereidingsfase

Als je gaat starten met composteren, ga je eerst groen materiaal, zoals gras en groenten, en bruin materiaal, zoals bladeren en takken, verzamelen. Deze kunnen dan vervolgens is het compostvat, in de open compostbak of op een hoop. Het is belangrijk om deze materialen in de juiste verhouding te combineren.

Dit namelijk 2/3 bruin materiaal en 1/3 groen materiaal, om een goede balans te krijgen tussen koolstof en stikstof. Daarnaast moet de compostopslag voldoende zuurstof en vocht bevatten om de micro organismen te laten groeien en het composteringsproces te starten.

De afbraakfase

De micro organismen beginnen met het afbreken van het organische materiaal in de compostbak. Dit proces wordt ook wel de thermofiele fase genoemd, omdat de temperatuur in de hoop kan oplopen tot 60-70 graden Celsius. Dit zorgt ervoor dat ziekteverwekkers en onkruidzaden worden gedood en het organische materiaal sneller wordt afgebroken.

Biljoenen bacteriën en schimmels ontstaan er die het gft afval als het ware gaan opeten en omzetten. In deze fase worden ook diertjes, zoals wormen en pissebedden, aangetrokken die helpen bij het afbreken van het organische materiaal.

De rijpingsfase

Na enkele weken tot maanden begint de temperatuur in de berg af te nemen en treedt de rijpingsfase in. De compost wordt donkerder van kleur en begint te ruiken naar verse aarde. In deze fase worden de resterende materialen afgebroken tot een stabiele, voedzame en natuurlijk mest die klaar is om in de tuin te worden gebruikt.

Het proces versnellen

Het composteringsproces kan worden versneld door het afval regelmatig om te zetten en te beluchten, en door ervoor te zorgen dat het voldoende vochtig blijft. Door het creëren van een ideale omgeving voor een eigen composthoop, kun je hoogwaardige compost produceren die het bodemleven van je tuin en planten kan verrijken.

Welke vormen van composteren zijn er?

Thermo-compostering: de composthoop

Thermo-compostering is eigenlijk niks anders dan de bekende composthoop. Hierbij wordt organisch materiaal op een hoop gelegd en vervolgens intensief belucht en nat gehouden. Er kunnen hoge temperatuur ontstaan tot wel 70°C.

Hierdoor worden bacteriën en andere micro organismen gestimuleerd om het organisch materiaal snel af te breken. Een goede composthoop kan keukenafval snel laten composteren en binnen enkele weken tot maanden goede compost opleveren.

>> Lees hier alles over zelf composthoop maken

Wormencompost

Wormcompost, ook wel vermicompostering genoemd, is een methode waarbij speciale compostwormen worden gebruikt om organisch materiaal af te breken. Deze wormen eten het organische materiaal op en verwerken het tot compost. Wormcompost kan op kleine schaal worden uitgevoerd en is een goede optie voor mensen met een kleine tuin of balkon. Hiervoor gebruik je een zogenaamde wormenbak.

>> Direct de beste wormenbakken bekijken

Compostbakken

Compostbakken zijn ontworpen om het composteringsproces te versnellen en te verbeteren. Het organische materiaal wordt in de bakken geplaatst en er wordt lucht en vocht toegevoegd om het proces te stimuleren. Door het gesloten systeem kun je het composteringsproces versnellen. Compostbakken zijn een goede optie voor mensen met een grote tuin, omdat ze vaak meer compost kunnen produceren dan andere methoden.

Compostvaten

In principe lijkt een compostvat op een compostbak. Het verschil is echter dat een compostvat ook aan de onderkant afgesloten is, vaak door een beluchtingsfilter. Het proces vindt daardoor in een afgesloten ruimte plaats. Bovendien is een compostvat vaak handiger voor een kleine tuin.

>> Direct de beste compostvaten bekijken

Composteren in kuilen:

Bij het composteren in kuilen wordt het organische materiaal in een kuil in de grond geplaatst. Dit kan helpen om het composteringsproces te versnellen en tegelijkertijd de compost te beschermen tegen uitdroging en overmatige warmte. Dit is vooral handig voor mensen die niet veel ruimte hebben, omdat het organische materiaal direct in de grond kan worden gecomposteerd. Welke vorm van composteren je kiest, hangt af van de beschikbare ruimte, de hoeveelheid organisch materiaal die je wilt composteren en de tijd die je eraan kunt besteden.

Wat mag er in de compostbak en wat niet?

Vaak wordt er gedacht dat al het groente fruit en tuinafval in de compostbak mag. Maar dat klopt niet helemaal. Als je je afval in de keuken en tuin gaat verzamelen houdt dan rekening met het volgende:

Afval dat in de compostbak mag:

• Groente- en fruitresten
• Tuinafval zoals gras, bladeren, takken en snoeiafval
• Onkruid
• Fijngemaakt hout
• Koffiedik en theebladeren
• Eierschalen
• Kartonnen eierdozen
• Zaagsel en houtsnippers
• Verlepte bloemen en planten
• Stro en hooi
• Zaagsel en houtsnippers
• Los papier of karton

Wat niet in de compostbak mag:

Sowieso mag alleen organisch afval in de compostbak. Maar bovendien is er ook organisch afval dat er niet in mag. Dit afval is niet composteerbaar, bevat leiden tot schadelijke broeikasgassen of verkeerd composteren. Wij zetten het hier voor je op een rijtje:

• Dierlijke resten van vlees, vis en zuivel
• Gekookte etensresten
• Brood
• Aardappelschillen liever niet
• Kaaskorsten want hier zit vaak plastic in
• Kattenbakkorrels of hondenpoep
• Zieke planten dit kan zorgen voor ziektes in de compost
• Citrusfruit het zuur kan de wormen wegjagen
• Glanzend of met kleur bedrukt papier
• Houtskool
• Koffiepads
• Vet en olie

>> Bekijk hier de beste GFT afvalbakjes voor in de keuken
>> Bekijk hier prullenbakken afval scheiden

Waarom stinkt compost?

Als compost stinkt, dan is dit meestal een teken dat er iets mis is met je compost. De oorzaak van compost die stinkt is meestal te weinig zuurstof, te nat of verkeerd afval. Een veel voorkomende oorzaak van een onaangename geur is te weinig zuurstof in de compost. Dit kan leiden tot “verkeerde” bacteriën, die organisch materiaal afbreken zonder zuurstof. Deze bacteriën produceren een stinkende, zwavelachtige geur.

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de compost voldoende lucht krijgt om dit te voorkomen. De hoop geregeld en goed mengen is hierbij van belang. Een andere oorzaak dat compost stinkt kan te veel vocht zijn. Als de compost te nat wordt, kan er een zuurstoftekort ontstaan en kan de compost gaan stinken. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de compost niet te nat wordt en dat er voldoende drainage is.

Bovendien kunnen bepaalde materialen, zoals vlees, zuivelproducten en vetten, ook een stinkende geur afgeven tijdens het composteren. Het is daarom aan te raden om dit soort materialen niet te composteren. Het is belangrijk om te weten dat een lichte geur tijdens het compost maken normaal is.

De geur kan worden verminderd door het afval regelmatig om te zetten, ervoor te zorgen dat de composthoop voldoende belucht wordt en te voorkomen dat er te veel vocht in de hoop zit. Dit kun je bijvoorbeeld doen met een compostverluchter.

Als de geur aanhoudt of erg onaangenaam is, kan het nodig zijn om de composthoop aan te passen of te stoppen en opnieuw te beginnen.

Veelgestelde vragen

>> Bekijk hier de beste GFT afvalbakjes voor in de keuken
>> Bekijk hier prullenbakken afval scheiden